DE FASES VAN HET ONTWERPPROCES
Het ontwerpproces is door alle regelgeving, zoals bestemmingsplannen en verplichte berekeningen, erg ingewikkeld geworden. Om een goed beeld te geven van het verloop van een ontwerpproces en de opdrachtgever een idee te geven hoe hij zich daar goed op kan voorbereiden, wordt hieronder ingegaan op de verschillende fases.
Kennismaking
De eerste fase is de kennismaking. Ik kom bij de opdrachtgever langs en overleg ter plaatse de plannen. De opdrachtgever kan dit voorbereiden door alvast eenvoudige schetsen te maken van zijn plannen en een Programma van Eisen op te stellen. Een Programma van Eisen is een lijst met alle punten die voor de opdrachtgever van belang zijn. Dit kan gaan over praktische zaken, maar ook over esthetische wensen zoals bijvoorbeeld materiaalvoorkeuren. Wanneer er tekeningen zijn van de bestaande situatie, is het handig om deze bij de hand te hebben tijdens het eerste gesprek. Hoe meer informatie ik bij een eerste gesprek tot mijn beschikking heb, hoe gemakkelijker de volgende fase doorlopen kan worden.
Bestaande situatie (BS)
In de meeste gevallen is er sprake van een bestaande situatie. Bij verbouw of uitbreiding is dat uiteraard het bestaande gebouw. Ook bij nieuwbouw van bijvoorbeeld een vrijstaande berging dient er rekening gehouden te worden met de bestaande gebouwen in de omgeving. De bestaande situatie wordt altijd eerst zorgvuldig uitgetekend. Dit is de basis van het hele plan. Wanneer er in deze fase een fout in de tekening gemaakt wordt, kom je dit waarschijnlijk pas bij de uitvoering tegen. Dat kan tot tijdsverlies of zelfs financiële gevolgen leiden. Daarom besteed ik hier veel aandacht aan voordat ik verder ga met het schetsontwerp.
Schetsontwerp (SO)
De wensen van de opdrachtgever worden uitgewerkt tot meerdere schetsen. Ik kijk naar alle mogelijke oplossingen en beperkingen en kom uiteindelijk tot één schetsontwerp. Hierbij wordt rekening gehouden met alle omgevingsfactoren, zoals de bestaande situatie en de richtlijnen uit de welstandsnota en het bestemmingsplan. Als ik tevreden ben over het schetsontwerp ga ik verder met het voorlopig ontwerp.
Voorlopig ontwerp (VO)
Het schetsontwerp wordt omgezet naar een voorlopig ontwerp. Het voorlopig ontwerp bestaat uit:
Het voorlopig ontwerp wordt voorgelegd aan de opdrachtgever. Samen bekijken we of het ontwerp voldoet aan alle wensen. Waar nodig passen we het plan aan. Het voorlopig ontwerp is pas klaar wanneer de opdrachtgever tevreden is.
Doorgaans wordt het voorlopig ontwerp bij de gemeente ingediend als een vooroverleg. De gemeente toetst het plan dan aan het bestemmingsplan en legt het voor aan de welstandscommissie. Door een vooroverleg kan er veel geld en tijd bespaard worden. De gemeente heeft nu nog niet alle stukken (zoals constructieberekeningen en technische tekeningen) nodig, waardoor bij eventuele veranderingen niet alle stukken aangepast hoeven te worden. Mocht er om een bepaalde reden van het bestemmingsplan afgeweken moeten worden, dan kunnen hiervoor eventuele procedures al in een vroeg stadium worden opgestart.
Definitief ontwerp (DO)
Wanneer zowel de opdrachtgever als de gemeente akkoord zijn met het voorlopig ontwerp, dan verschuift de nadruk van het ontwerpen naar het technisch uitwerken van het plan. Uiteraard wordt tijdens het hele ontwerpproces al rekening gehouden met de technische haalbaarheid van het plan, maar nu wordt dit specifiek uitgewerkt. De plattegronden en de gevelbeelden worden technisch uitgewerkt en er worden doorsnedes en detailtekeningen gemaakt. De exacte materialen en verschillende aansluitingen (zoals aansluitingen op het bestaande gebouw, kozijnaansluitingen en aansluitingen van het dak op de wand) worden in deze fase bepaald. Samen met de constructeur worden de hoofdlijnen van de constructie vastgesteld.
Technisch ontwerp (TO)
De constructeur voert de verplichte constructieberekeningen uit en alle benodigde rapportages voor de omgevingsvergunning, zoals de ventilatie- en daglichtberekening en de EPC-berekening, worden gemaakt. Vervolgens worden alle gegevens vertaald naar technische tekeningen, zoals een funderingstekening, een kapplan en een rioleringstekening. Wanneer alle stukken compleet zijn, kan de omgevingsvergunning worden ingediend bij de gemeente. De gemeente heeft nu een beslistermijn van acht weken om alle plannen te beoordelen. In deze periode kunnen zij eventueel vragen om aanvullingen. De beslistermijn wordt dan onderbroken tot de aanvullende gegevens zijn ingediend. Zij kunnen de beslistermijn éénmalig verlengen met zes weken. Wanneer de gemeente de omgevingsvergunning afgeeft, gaat de bezwaartermijn van zes weken in. Belanghebbenden kunnen in deze periode nog bezwaar maken tegen de plannen. Tijdens deze periode is het toegestaan om te starten met de uitvoering, maar het risico bestaat dat alles weer afgebroken moet worden wanneer een bezwaar van een belanghebbende door de gemeente wordt ingewilligd. Het is dus verstandig om deze periode af te wachten. Na deze periode kan er gestart worden met hetgeen waar het allemaal om draait: de uitvoering van het bouwproject.
Het ontwerpproces is door alle regelgeving, zoals bestemmingsplannen en verplichte berekeningen, erg ingewikkeld geworden. Om een goed beeld te geven van het verloop van een ontwerpproces en de opdrachtgever een idee te geven hoe hij zich daar goed op kan voorbereiden, wordt hieronder ingegaan op de verschillende fases.
Kennismaking
De eerste fase is de kennismaking. Ik kom bij de opdrachtgever langs en overleg ter plaatse de plannen. De opdrachtgever kan dit voorbereiden door alvast eenvoudige schetsen te maken van zijn plannen en een Programma van Eisen op te stellen. Een Programma van Eisen is een lijst met alle punten die voor de opdrachtgever van belang zijn. Dit kan gaan over praktische zaken, maar ook over esthetische wensen zoals bijvoorbeeld materiaalvoorkeuren. Wanneer er tekeningen zijn van de bestaande situatie, is het handig om deze bij de hand te hebben tijdens het eerste gesprek. Hoe meer informatie ik bij een eerste gesprek tot mijn beschikking heb, hoe gemakkelijker de volgende fase doorlopen kan worden.
Bestaande situatie (BS)
In de meeste gevallen is er sprake van een bestaande situatie. Bij verbouw of uitbreiding is dat uiteraard het bestaande gebouw. Ook bij nieuwbouw van bijvoorbeeld een vrijstaande berging dient er rekening gehouden te worden met de bestaande gebouwen in de omgeving. De bestaande situatie wordt altijd eerst zorgvuldig uitgetekend. Dit is de basis van het hele plan. Wanneer er in deze fase een fout in de tekening gemaakt wordt, kom je dit waarschijnlijk pas bij de uitvoering tegen. Dat kan tot tijdsverlies of zelfs financiële gevolgen leiden. Daarom besteed ik hier veel aandacht aan voordat ik verder ga met het schetsontwerp.
Schetsontwerp (SO)
De wensen van de opdrachtgever worden uitgewerkt tot meerdere schetsen. Ik kijk naar alle mogelijke oplossingen en beperkingen en kom uiteindelijk tot één schetsontwerp. Hierbij wordt rekening gehouden met alle omgevingsfactoren, zoals de bestaande situatie en de richtlijnen uit de welstandsnota en het bestemmingsplan. Als ik tevreden ben over het schetsontwerp ga ik verder met het voorlopig ontwerp.
Voorlopig ontwerp (VO)
Het schetsontwerp wordt omgezet naar een voorlopig ontwerp. Het voorlopig ontwerp bestaat uit:
- Situatietekening;
- Plattegronden;
- Gevelbeelden.
Het voorlopig ontwerp wordt voorgelegd aan de opdrachtgever. Samen bekijken we of het ontwerp voldoet aan alle wensen. Waar nodig passen we het plan aan. Het voorlopig ontwerp is pas klaar wanneer de opdrachtgever tevreden is.
Doorgaans wordt het voorlopig ontwerp bij de gemeente ingediend als een vooroverleg. De gemeente toetst het plan dan aan het bestemmingsplan en legt het voor aan de welstandscommissie. Door een vooroverleg kan er veel geld en tijd bespaard worden. De gemeente heeft nu nog niet alle stukken (zoals constructieberekeningen en technische tekeningen) nodig, waardoor bij eventuele veranderingen niet alle stukken aangepast hoeven te worden. Mocht er om een bepaalde reden van het bestemmingsplan afgeweken moeten worden, dan kunnen hiervoor eventuele procedures al in een vroeg stadium worden opgestart.
Definitief ontwerp (DO)
Wanneer zowel de opdrachtgever als de gemeente akkoord zijn met het voorlopig ontwerp, dan verschuift de nadruk van het ontwerpen naar het technisch uitwerken van het plan. Uiteraard wordt tijdens het hele ontwerpproces al rekening gehouden met de technische haalbaarheid van het plan, maar nu wordt dit specifiek uitgewerkt. De plattegronden en de gevelbeelden worden technisch uitgewerkt en er worden doorsnedes en detailtekeningen gemaakt. De exacte materialen en verschillende aansluitingen (zoals aansluitingen op het bestaande gebouw, kozijnaansluitingen en aansluitingen van het dak op de wand) worden in deze fase bepaald. Samen met de constructeur worden de hoofdlijnen van de constructie vastgesteld.
Technisch ontwerp (TO)
De constructeur voert de verplichte constructieberekeningen uit en alle benodigde rapportages voor de omgevingsvergunning, zoals de ventilatie- en daglichtberekening en de EPC-berekening, worden gemaakt. Vervolgens worden alle gegevens vertaald naar technische tekeningen, zoals een funderingstekening, een kapplan en een rioleringstekening. Wanneer alle stukken compleet zijn, kan de omgevingsvergunning worden ingediend bij de gemeente. De gemeente heeft nu een beslistermijn van acht weken om alle plannen te beoordelen. In deze periode kunnen zij eventueel vragen om aanvullingen. De beslistermijn wordt dan onderbroken tot de aanvullende gegevens zijn ingediend. Zij kunnen de beslistermijn éénmalig verlengen met zes weken. Wanneer de gemeente de omgevingsvergunning afgeeft, gaat de bezwaartermijn van zes weken in. Belanghebbenden kunnen in deze periode nog bezwaar maken tegen de plannen. Tijdens deze periode is het toegestaan om te starten met de uitvoering, maar het risico bestaat dat alles weer afgebroken moet worden wanneer een bezwaar van een belanghebbende door de gemeente wordt ingewilligd. Het is dus verstandig om deze periode af te wachten. Na deze periode kan er gestart worden met hetgeen waar het allemaal om draait: de uitvoering van het bouwproject.